दिव्य भारत बीएसएम न्यूज,
सुरगाणा , प्रतिनिधी : रतन चौधरी):-

महाराष्ट्र शासनाच्या सांस्कृतिक कार्य विभागांतर्गत सांस्कृतिक कार्य संचालनालय, मुंबई यांच्या वतीने रविंद्र नाट्य मंदिर, प्रभादेवी (मुंबई) येथे दिनांक १४ ऑक्टोबर २०२५ रोजी आयोजित ‘वाद्यरंग’ या राज्यस्तरीय कार्यक्रमात सुरगाणा तालुक्यातील १७ दुर्मिळ आणि पारंपरिक वाद्यकलेचे मोहक सादरीकरण सादर करण्यात आले. या कार्यक्रमात सुरगाणा, मोखाडा आणि जव्हार या आदिवासी पट्ट्यातील कलाकारांनी सहभागी होत पारंपरिक वाद्यांचे मनोहर सूर आणि ताल प्रेक्षकांसमोर साकारले. आदिवासी भागातील या आदिम वाद्यांनी मंचावर प्रकट होताच संपूर्ण सभागृहात नादब्रह्माची अनुभूती मिळाली.

आदिम तालांचे दर्शन — १७ वाद्यांची रंगतदार झलक:

सुरगाण्यातील कलाकारांनी सादर केलेल्या या वाद्यकलेत पावरी, ढाका, डेरा, थाळगाणार, तुर, घांगळी, घोळकाठी, नगारा, कहाळ्या, संबळ, तुणतुणे, ढोलकी, मादोळ, टापरा, मोहवर, बासरी, आणि चंग या १७ पारंपरिक वाद्यांचा समावेश होता.

या सर्व वाद्यांच्या संगतीत आदिवासी जीवनशैली, त्यांचे श्रमगीत, उत्सव आणि निसर्गाशी असलेले नाते अत्यंत प्रभावीपणे रंगविण्यात आले. प्रत्येक वाद्याने आपली स्वतंत्र ओळख प्रेक्षकांसमोर निर्माण केली.

आदिवासी कलाविश्वाचे सजीव दर्शन:

या कार्यक्रमाचे प्रमुख पाहुणे सांस्कृतिक कार्य मंत्री ना. ॲड. आशिष शेलार, सांस्कृतिक विभागाचे सचिव डॉ. किरण कुलकर्णी, संचालक बिभीषण चवरे, आणि विधानसभा सदस्य महेश सावंत यांनी कार्यक्रमाला भेट देत या लोककलेची मनःपूर्वक प्रशंसा केली.त्यांनी सांगितले की,“आदिवासी समाजातील कलाकार हे आपल्या भूमीचे खरे सांस्कृतिक प्रतिनिधी आहेत. त्यांनी जतन केलेल्या या वाद्यांमधून निसर्ग, संस्कृती आणि परंपरेचा सुंदर संगम दिसून येतो. सरकार अशा कलांना प्रोत्साहन देत राहील.”या प्रसंगी मंत्र्यांनी कलाकारांचा सन्मान करून त्यांच्या कार्याची प्रशंसा केली. वाद्यरंगाच्या तालावर सभागृहात उपस्थित रसिक थक्क झाले आणि वारंवार टाळ्यांचा कडकडाट झाला.

वाद्यांच्या नादात उमटली आदिवासी जीवनशैली:

या वाद्यरंगात सुरगाण्याचे कलाकारांनी सादर केलेल्या ताल-नादातून आदिवासी समाजाची जीवनशैली, निसर्गाशी असलेले नाते आणि सामूहिक आनंदाचे स्वरुप सजीव झाले. वाद्यांच्या सुरांनी पंचमहाभूतांचे दर्शन घडवले, तर कलाकारांच्या अभिव्यक्तीतून आदिवासींच्या आत्मनिर्भरतेचा प्रवास प्रकट झाला.रावणहट्टा, तुर, पावरी आणि तुणतुणेच्या नादातून निसर्गाशी संवाद साधणारा भारतीय संगीतसंस्कार जाणवला. संगीत, नादब्रह्म, योग आणि अहिंसा यांचे सखोल तत्वज्ञान या कार्यक्रमातून प्रकट झाले.

सहभागी कलाकारांचा गौरव:

सुरगाणा तालुक्यातील नामांकित लोककलावंत आणि शिक्षक रतन चौधरी यांच्या नेतृत्वाखालील पथकात वसंत सहारे, केशव टोपले, परशराम चौधरी, गुलाब म्हसे, शांताराम टोपले, रमेश पेटार, लाशा धुम, विठ्ठल धुम, धनशराम टोपले, नारायण चव्हाण, रामजी म्हसे, गणपत गावित, केशव भुसारे, माधव धुम, मोहन चौधरी, तुकाराम हाडस, मधुकर चव्हाण, तसेच डेरा वादक जानी हाडस यांचा सहभाग होता.महिला कलाकारांमध्ये सुंदराबाई गांगुर्डे, कोशल्या गावित, आणि कुसूम पवार यांनीही सहभाग नोंदविला. या सर्वांनी आपल्या तालबद्ध सादरीकरणाने रविंद्र नाट्यगृहाचा मंच भारावून टाकला.

स्थानिक कलापथकांचा अभिमान:

सुरगाणा तालुक्यातील कलापथक, युवक व महिला कलाकारांचा या कार्यक्रमात उल्लेखनीय सहभाग होता. त्यांच्या सादरीकरणाला प्रेक्षकांनी उत्स्फूर्त प्रतिसाद देत दीर्घकाळ टाळ्यांच्या गजरात गौरविले.कलाकरांनी सांगितले,“या वाद्यरंग कार्यक्रमामुळे आपल्या लोककलांना नवे आयुष्य मिळाले आहे. आदिवासी भागातील लोप पावत असलेल्या वाद्यांना मंच मिळाल्याने तरुण पिढीमध्ये परंपरेविषयी अभिमानाची भावना निर्माण होत आहे.”

पारंपरिक वारसा जपण्याचा उपक्रम:

या कार्यक्रमामुळे दुर्मिळ होत चाललेल्या लोकवाद्यांना नवसंजीवनी मिळाली आहे. शासनाच्या या उपक्रमामुळे स्थानिक संस्कृती आणि वारसा जपण्यासाठी मोठी प्रेरणा मिळत असल्याचे लोककला अभ्यासकांचे मत आहे.

प्रदर्शनाची झलक:

या प्रसंगी मुंबईच्या रविंद्र नाट्यगृहात आयोजित वाद्यरंग प्रदर्शनात सुरगाणा तालुक्यातील कलापथकाने पारंपरिक वाद्यांची मनमोहक झलक सादर केली. सांस्कृतिक मंत्री डॉ. आशिष शेलार यांनी स्वतः या वाद्यांचे निरीक्षण करून कलाकारांना शुभेच्छा दिल्या. त्यांच्या सोबत सांस्कृतिक कार्य विभागाचे अधिकारी, सचिव आणि अनेक कलारसिक उपस्थित होते.‘वाद्यरंग’ या राज्यस्तरीय उपक्रमाने सुरगाणा, मोखाडा, आणि जव्हारसारख्या आदिवासी भागातील कलाकारांना स्वतःचे कौशल्य सादर करण्याचे व्यासपीठ मिळवून दिले आहे. निसर्गाशी एकरूप असलेल्या या वाद्यांच्या नादाने केवळ प्रेक्षक मंत्रमुग्ध झाले नाहीत, तर पारंपरिक कला जतन करण्याच्या दिशेने हे एक महत्त्वाचे पाऊल ठरले आहे.या कार्यक्रमाने महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वैभवाला नवचैतन्य दिले असून, वाद्यांचा नाद म्हणजे संस्कृतीचा श्वास — हे पुन्हा एकदा सिद्ध झाले आहे.

दिव्य भारत बीएसएम न्यूज
सुरगाणा , प्रतिनिधी : रतन चौधरी):-
मुख्य संपादक : डॉ.भागवत महाले